1 Láhkaárvalusa duogáš
Kultur- ja girkodepartemeanta ovddida dáinna proposišuvnnain láhkaárvalusa rievdadit Geassemánu 12. b. 1987 lága nr. 56 Sámedikki ja sámi vuoigatvuođaid hárrái (sámelága). Geassemánu 12. b. 1987 nr. 56 sámelága dálá § 3-1 nr. 1 čuodjá ná:
«Sámegiela hálddašanguovlluin oaivvilduvvo Kárášjoga, Guovdageainnu, Unjárgga, Porsáŋggu, Deanu ja Gáivuona gielddat.»
Ođđajagimánu 28. b. 2004:s sáddii Kultur- ja girkodepartemeanta gulaskuddanevttohusa mas sámeláhka evttohuvvo rievdaduvvot, nu ahte iešguđet suohkanat mat gullet sámi giellaguvlui eai šat mearriduvvo lágas, muhto baicca láhkaásahusas man Gonagas dohkkeha.
Evttohusa duogáš lea go Sámedikki dievasčoahkkin guovvamánu 25. b. 2003:s ovttajienalaččat mearridii dáhttut Kultur- ja girkodepartemeantta árvalit láhkarievdadusa sámelága § 3-1 hárrái, danne vai Divttasvuona suohkan sáhttá ovttastahttojuvvot sámegiela hálddašanguvlui.
Miessemánu 2002:s čađahii Sámediggeráđđi iskkadeami mas guhtta suohkana, mat eai vuos gula sámegiela hálddašanguvlui, ožžo jearaldaga dáhttot go sámelága giellanjuolggadusaid gustot suohkaniin. Suohkanat ledje Divttasvuotna, Snoase, Skánit, Evenášši, Dielddanuorri ja Loabát. Suohkanat leat Davvi-Trøndelága, Nordlándda ja Tromssa fylkkain. 2003 čavčča oaččui maiddái Omasvuona suohkan Tromssas jearaldaga lea go beroštupmi searvat sámegiela hálddašanguvlui.
Sámediggi lea gáibidan departemeantta ovttastahttit duššefal Divttasvuona suohkana hálddašanguvlui. Ovttastupmi sáhttá dattege šaddat áigeguovdilin maiddái eanet suohkaniidda. Danne lea láhkaásahusvuođđu heivvolaččat go dan ahte lágas čilget guđet suohkanat sámegiela hálddašanguovllus leat (vrd. 3. čuoggá čilgehusa).
Árvalusa ferte árvvoštallat dálá sámepolitihka ektui, ja dálá Norgga láhkavuođu ja unnitlogu gielaid suodjaleami riikkaidgaskasaš soahpamušaid ektui. Vuođđolága § 110 a bokte lea stáhta eiseválddiid geatnegasvuohta láhčit diliid nu ahte sámi álbmotjoavku sáhttá seailluhit ja ovddidit iežas giela, kultuvrra ja servodateallima. Sámi kultuvrra ovddidettiin lea aktiiva ja viiddis sámegielgeavaheapmi hui mávssolaš. Vuoigatvuohta beassat atnit iežas giela ja oažžut oahpahusa iežas gielas lea okta dain vuđoleamos ja deataleamos vuoigatvuođain mat sámi álbmogis leat (vrd. ee. St. dieđ. nr. 55 (2000-2001) Sámepolitihka birra).
Gulaskuddanevttohusas ovddidii departemeanta maiddái evttohusa defineret maid sámegiella mearkkaša lágas. Gulaskuddancealkámušain bođii ovdan ahte dát evttohus ii lean doarvái bures guorahallojuvvon, ja danne áigu departemeanta dán dárkileappot guorahallat ovdal go ovddida ođđa evttohusa.