Iskosat buhtadit lagašoktavuođaid njoammunerrema

– Ollugat leat dál erremis. Njoammundili geažil dárbbašit dál muddet iskanstrategiija, errenmearrádusaid ja PCR-kapasiteahta geavaheami vuoruheami ja njuolggadusaid. Lea hoahppu rievdadit vuogádaga, ja váldigoahtit iskosiid errema sajis, cealká dearvvašvuođa- ja fuolahanministtar Ingvild Kjerkol.

Rievdaduvvon láhkaásahus gustogoahtá gaskaija, ođđajagemánu 26. beaivvi čuovganeapmái, ja gusto boahkuhanstáhtusii geahčakeahttá.

Ođđa njuolggadusat:

10 jándora njoammunerrema sajis sáhttá:

• váldit iskosa juohke beaivvi 5 jándora áigge dan maŋŋá go seammá ásodaga olmmoš dahje vástideaddji vugiin lagaš olmmoš lea ovttastallan olbmuin, geasa dávda lea njommon.
• seammá ásodaga olbmot ja vástideaddji vugiin lagaš olbmot, geat eai sáhte doallat gaskka olbmui, geasa dávda lea njommon, ja gii lea isolašuvdnaáigodagas, sáhttet njoammunerrema sajis váldit iskosiid juohke beaivve 11 jándora áigge (6 jándora, go olmmoš gii lea ožžon dávdda lea isolašuvnnas + 5 jándora dan maŋŋá). Dat guoská maid mánáide.
• Iskosiid lassin ávžžuhit geavahit njálbmesuoji almmolaš lanjain, ja garvit stuorra olmmošjoavkkuid ja doaluid 10 beaivvi lagaš ovttastallama maŋŋá. Njálbmesuoji geavahanávžžuhus ii guoskka vuollái 12-jahkásaččaide, badjel 12-jahkásaš skuvlamánáide go sii leat skuvllas, iige sidjiide geat medisiinnalaš dahje eará ákkaid geažil eai sáhte geavahit njálbmesuoji.
• dárkko olles áigodaga šaddetgo dávdamearkkat.
• jos šaddet dávdamearkkat, oro ruovttus ja váldde iskosa.

Ođđa njuolggadusat gustogohtet maiddái sidjiide, geat leat erremis, dalle go njuolggadusat bohtet fápmui. Sii máid sáhttet váldigoahtit iskosiid errema sajis.

Olbmot, geat eai váldde iskosiid nu mo lea čilgejuvvon, galget leat erremis 10 jándora, ja sáhttet loahpahit errema jos ožžot negatiiva vástádusa iskosis áramustá 7 jándora maŋimuš lagaš ovttastallama maŋŋá.

Olbmot, geain lea leamaš covid-19 maŋimuš golbma mánus, eai dárbbaš leat njoammunerremis. Doalahit maid erenoamáš spiehkastagaid, mat gusket earret eará olbmuide, geain leat kritihkalaš servodatdoaimmat.

– Mudden lea áibbas vealtameahttun, vai nagodit doalahit dohkálaš dási dearvvašvuođa- ja fuolahanbálvalusaid ja eará mávssolaš servodatdoaimmaid, go dávda dál njoammu nu mo dahká. Lea maid govttolaš buhtadit errema iskosiiguin, go mii dál diehtit ahte omikronain eai buohccá nu sakka go ovddit virusvariánttain, dadjá Kjerkol.

Dárbbašit iskosiid

Rievdadusa geažil ja stuorát njoammunloguid geažil dárbbašit dál eanet iešiskosiid.

– Go jo dárbbašišgoahtit eanet iešiskosiid lagamus áiggiid, de soaitit rievdadit daid vuoruheami ávžžuhusaid, vai nu beaktilit go vejolaš hehttet njoammuma leavvamis servodagas. Dearvvašvuođadirektoráhtta ja Álbmotdearvvašvuođainstituhtta leat čállán rávvagiid gielddaide iskosiid vuoruheami birra, ja daid sáddejit gielddaide. Lean maid dáhtton Dearvvašvuođadirektoráhta bidjat johtui proseassa, man olis háhket lasi iešiskosiid, dadjá Kjerkol.

Iskosat mávssu haga

Ođđajagemánu 13. beaivvi Ráđđehus dieđihii, ahte seammá ásodaga olbmuid ja vástideaddji vugiin lagaš olbmuid njoammunerren loahpahuvvo, ja sadjái bohtet iskosat juohke beaivve, go gielddain leat doarvái iešiskosat ja vuogádat daid juohkimii. Gielddat leat ožžon dieđu, ahte galget leat ráhkkanan dasa ođđajagemánu 26. beaivái. Gielda galgá mávssu haga fállat iešiskosiid, maid geavahit njoammunerrema sajis.

– Ollu gielddat eai leat ožžon nu ollu iskosiid, go lei sáhka, danin go Norgii eai leat vuos boahtán nu ollu go galge. Seammás ollu gielddat dieđihit ahte leat sihke gergosat ja dárbbašit sakka beassat geavahišgoahtit iskosiid errema sajis. Go jo dál leat čielga rávvagat maid mielde vuoruhit iešiskosiid, ja ođđa ávžžuhusat PCR-iskosiid geavaheapmái, ja ollu gielddat leat háhkan eanet iešiskosiid, de oaivvildan ahte dál lea buorre vuođđu bidjat rievdadusaid fápmui, dadjá dearvvašvuođa- ja fuolahanministtar Ingvild Kjerkol.

Eará lagašoktavuođat eai galgga njoammunerremii

Ođđajagemánu 13. beaivvi rájes ii šat gáibiduvvo njoammunerren lagašoktavuođain, geat eai oro seammá ásodagas dahje leat vástideaddji láhkai lagaš olbmot dasa, geasa dávda lea njommon. Sin ávžžuhit váldit iskosa 3. ja 5. jándora ovttastallama maŋŋá, ja ávžžuhit dárkut vuđolaččat dávdamearkkaid 10 jándora. Jos leat dávdamearkkat, de galgá orrut ruovttus ja váldit iskosa.

• Loga eanet IINE-strategiija (dárogillii TISK) rievdadusaid birra

Iskosiid vuoruhanortnet:

1. olbmot, geain leat dávdamearkkat
2. olbmot, geat leat leamaš lahka olbmo, geas lea dávda
1. iskkus lea errema sajis, go seammá ásodaga/vástideaddji vugiin lagaš olmmoš lea ožžon dávdda
2. eará lagašoktavuođat

1. eará screening dahje njoammuneastadanfágalaš árvvoštallan
1. dakkár olbmuid iskosat, geain leat kritihkalaš servodatdoaimmat (ee. dearvvašvuođabargit)
2. jeavddálaš iskosat
   
   

• Loga preassadieđáhusa: Riikii boahtima erren loahpahuvvo

25.01: Leat lasihan, ahte ođđa njuolggadusat gustojit maiddái sidjiide, geat leat jo erremis