Filbma- ja dihtorspeallopolitihkka
Artihkal | Maŋimuš ođasmahttojuvvon: 18.12.2023 | Kultur- ja dásseárvodepartemeanta
Filbma, dihtorspealut ja eará audiovisuála buvttadeamit leat dehálaš dáiddalaš ovdanbuktinhámit mat ovddidit almmolaš ságastallama Norggas. Filbmasuorgi ja audiovisuála buvttademiid márkan rievdá hirbmosit dál, earret eará digitaliserema, máilmmiviidosaš aktevrraid searvama ja čuovvovaš geavahanrievdamiid dihte.
Stáhta gaskaoamit fertejit hábmejuvvot dainna lágiin ahte vástidit rievdamiidda ja ovddidit innovatiiva ja gilvovuoimmálaš Norgga suorggi ja ovddidit viiddis fálaldaga mas buorit Norgga audiovisuála buvttadeamit šaddet olámuddui.
Filbmasuorggi juolludeamit galget láhčit diliid
- máŋggabealat filbmafálaldahkii miehtá riikka
- dásseárvui ja máŋggabealatvuhtii sihke kámera ovddas ja duogábealde
- nanu ja bistevaš suorgái
- vuoitinvuoibmái Norgga buvttademiide našuvnnalaččat ja internašuvnnalaččat
Dihtorspeallosuorggi juolludemiid mihttu lea láhčit diliid
- máŋggalágan fálaldagaide Norgga dihtorspealuin main lea alla kvalitehta
- profešunealla ja máŋggabealat dihtorspeallosuorgái
- vuoitinvuoibmái Norgga dihtorspealuide
- fátmmasteaddji dihtospeallokultuvrii mii lea olámuttos
Norgga filbmainstituhtta (NFI) galgá mihttomeriid, rámmaid ja resurssaid mielde maid departemeantta lea mearridan, bargat dan ovdii ahte olahit stáhtalaš filbma- ja dihtorspeallopolitihka mihtuid.
NFI hálddaša filmmaid, ráidduid ja dihtorspealuid ovdánahttima, buvttadeami, lágideami ja gaskkusteami gaskaomiid. NFI hálddaša filbma- ja ráidobuvttademiid insentiivaortnegiid ja addá juolludemiid searvebuvttademiide eará riikkaiguin. Muđui láhčá NFI diliid dasa ahte ovddidit Norgga buvttademiid internašunála festiválain, ruhtadanlávddiin, gávpemárkaniin ja meassuin.
Kurssaid, bargobájiid ja semináraid bokte ja máhtu juogadeami bokte ovdánahttá NFI gelbbolašvuođa Norgga audiovisuála suorggis.
NFI gaskkusta filbmahistorjjá Cinameteket doaimma bokte Oslos ja juolludemiid bokte guvllolaš Cinematekii ja filmmaid kuraterema bokte rávdnjenbálvalusaide. NFI ovddida maid filbmageavaheami skuvllain, vai mánát ja nuorat besset vásihit buriid filmmaid.
Dihtorspeallostrategiija 2024-2026
Ráđđehus ovddidii ođđa dihtorspeallostrategiija 2023 juovlamánu. Ođđa strategiijas leat čuovvovaš ulbmilat:
- Máŋggabealat ja váikkuhannávccalaš dihtorspeallofálaldat mas lea alla kvalitehta
- Dásseárvu ja máŋggabealatvuohta Norgga dihtorspealuin ja Norgga dihtorspeallosuorggis
- Ámmátčehppodat ja ovdáneapmi Norgga dihtorspeallosuorggis
- Fátmmasteaddji ja oadjebas dihtorspeallokultuvra mii lea olámuttos
Norgga dihtorspeallofálaldagas ja fidnosuorggis lea buorre ovdáneapmi ja viidáneapmi, leat eanet nissonolbmot spealloráhkadeddjiid searvvis ja spealuin mat almmuhuvvojit lea alla kvalitehta. Seammás leat Norgga dihtorspealuin ja Norgga dihtorspeallosuorggis mearkkašahtti vejolašvuođat dásseárvvu, ealáhuslaš ovdáneami ja kultuvrralaš váikkuheami dáfus Norggas, man dáfus ain livččii olu potensiála. Váldo strategiija dán hárrái lea nannet Norgga filbmainstituhta (NFI) doarjjaortnegiid Norgga dihtorspealuid ovddideapmái ja almmuheapmái. Strategiijas ovdanbuktojuvvo earret eará ođđa automáhtalaš vuovdalanortnet Filbmafoandda olis mas addo doarjja dakkár dihtorspealuid gárvvisteapmái mat leat ožžon ovdánahttindoarjaga.
Dasa lassin leat strategiijas doaibmabijut dáin surggiin:
- Nannet regionála filbmadoaimmaid
- Nannet oppalaš ealáhusguoski váikkuhangaskaoapmevuogádaga ja čuovvulit Stuoradikki ávžžuhusmearrádusa man mielde ráđđehus galgá ovddidit strategiija hutkkálaš ealáhusaid ovdáneami hárrái.
Strategiija čujuha dihtorspeallokultuvrra ovdamuniide ja vejolašvuođaide astoáiggedoaibman, dáidda- ja kulturdovdomearkan, e-valáštallamin ja oahppanreaidun. Seammás problematisere strategiija earret eará mearkkašahtti hástalusaid cielaheami, vuortnuheami ja loavkašuhttimiid oktavuođas dihtorspeallokultuvrras. Strategiija doaibmabijut dán suorggis leat mielde nanneme máhtu ja gelbbolašvuođa, aktivitehtaid ja sisdoalu, ja infrastruktuvrra oadjebas ja fátmmasteaddji deaivvadanbáikkiid várás, sihke fysalaš ja digitálalaš.
Deháleamos doaibmabijuid gaskkas lea NFI vuollásaš nationála gealboguovddáža ásaheapmi dihtorspeallokultuvrra várás, ovttasbarggus Kulturtankeniin ja Mediabearráigeahčuin. Gealboguovddáža mandáhtta galgá leat čohkket, nannet ja juogadit máhtu ja gelbbolašvuođa dihtorspealuid ja dihtorspeallokultuvrra birra, vuosttažettiin dihtorspealuid birra kulturdovdomearkan, astoáiggedoaibman ja e-valáštallamin.
Nannen dihte sisdoalu ja doaimmaid almmolaš lanjain ja lágidemiin, áigu ráđđehus earret eará ásahit geahččalanortnega NFI bokte, mii galgá addit doarjaga dihtorspealuid ja dihtorspealloliseanssaid oastimii maid mánát ja nuorat sáhttet geavahit almmolaš lanjain (girjerádjosiin, astoáiggeservviin jna.). Doarjja sáhttá maiddái geavahuvvot fysalaš ja digitála almmolaš lágidemiide. Ortnet lea jurddašuvvon sihke dihtorspealuid gaskkusteapmái kulturdovdomearkan, ja astoáiggedoaibman ja e-valáštallamin.
Guvllolaš filbmapolitihkka
Guvllolaš filbmaguovddážat ja guvllolaš filbmafoanddat ožžot doarjagiid guvllolaš filbmadoaibmabijuide. Guvllolaš filbmadoaimmat hálddašit stáhtalaš doarjagiid seamma láhkaásahusaid mielde go Norgga filbmainstituhtta.
Guvllolaš filbmaguovddážat galget atnit daid stáhtalaš juolludemiid ovdánahttit ja buvttadit oanehisfilmmaid ja dokumentárafilmmaid, ovdánahttit ja almmuhit dihtorspealuid, gealboloktejeaddji ja suorgeovdánahtti doaibmabijuide guovllus ja doaibmabijuide mánáide ja nuoraide.
Guvllolaš filbmafoanddat galget veahkkin buktit lasi ruđa Norgga filmmaide dan bokte go fertejit háhkat unnimusat liikká olu guvllolaš/báikkálaš ruđaid ja maid stáhtadoarjja dahká. Muđui galget maid hukset ja nannet profešunealla filbmasuorggi guovllus ja veahkkin buktit stuorát máŋggabealatvuođa ovdanbuktinhámis ja ulbmiljoavkkuin Norgga filbmabuvttadeamis. Foanddat galget atnit stáhta doarjjaruđaid audiovisuála buvttademiid investeremii.
Sámi filbma
Internašunála Sámi Filbmainstituhtas lea ulbmilin bisuhit ja ovdánahttit sámi filbmakultuvrra. ISFI oažžu juolludeami stáhtabušeahtas, ja juohká juolludemiid sámi filbmabargiide Norggas, Ruoŧas, Suomas ja Ruoššas. Doaibma bargá maid dainna ahte ovddidit álgoálbmotfilmmaid ja ovttasbarggu iešguđetlágan filbmabirrasiid gaskka álgoálbmogiid váras máilmmis. ISFI lea organiserejuvvon oasusfitnodahkan maid Sámediggi ja Guovdageainnu suohkan eaiggáduššet.
Filbmagaskkusteapmi
Kinot leat dehálaš deaivvadanbáikkit olbmuide ja lávddit searvevuhtii, ja lea eanemus adnojuvvon kulturfálaldat Norggas. Kinot ja Bygdekinoen olahit olbmuid miehtá riikka jagi mielde. Kinot doibmet oallugiidda verráhin filbmakultuvrii ja filbmadáidagii. Digitála ovdáneapmi ges hástala kino sajádaga márkanis ja báikkálašservodagain miehtá riikka.
Ráđđehus áigu sihkkarastit veahkkin desentraliserejuvvon kinostruktuvrra. Kultur- ja dásseárvodepartemeanta áigu dan dihte geahččat lagabus movt almmolašvuohta sáhttá láhčit diliid buori ja máŋggabealat kino- ja filbmafálaldahkii miehtá riikkas dás duohko. Váikkuhan dihte dasa ahte filmmat eambbo ollet gehččiide, lea maid dárbbašlaš aktiivvalaš filbmagaskkustemiin. Departemeanta áigu ráhkadit strategiija kinoi ja gaskkusteapmái ovdánahttin dihte dan oasi filbmapolitihkas 2023 mielde.
Bygdekinoen
Bygdekinoen čájeha filmmaid sullii 140 suohkanis ja dahká mearkkašahtti oasi Norgga desentraliserejuvvon kinostruktuvrras. Stáhta doarju ruđalaččat Bygdekino doaimma.
Filmparken AS
Stáhta eaiggáduššá 77,6 proseantta ossosiin Filmparken AS:s, mat fállet fasilitehtaid filbmemiidda, nugo studioid ja kantuvravisttiid. Stáhta eaiggáduššá Filmparkena láhčin dihte diliid filbmabuvttadeapmái Norggas, ja eaiggátvuođa ulbmil lea alla kvalitehta filbmabuvttadeapmi. Filmparken ovdána positiivvalaččat ja fitnodaga ovdánahttet guhkesáigge rievdamiid mielde márkanis.
Hutkás Eurohpá
Norga oassálastá EU prográmmii kultuvrralaš ja audiovisuála suorggi ovddas, “Kreativt Europa 2021–2027”. Prográmma bušeahtta lea 2,4 miljárdda euro áigodagas 2021–2027 ja boahtá doarjjaortnegiin ja iešguđetlágan doaibmabijuin. Prográmma ulbmil lea guovtti oasis: ovddidit kultuvrralaš ja gielalaš máŋggabealatvuođa ja kulturárbbi, ja ovddidit gilvonávccaid suorggis. Kreativt Europa bokte ožžot Norgga kultur- ja mediaaktevrrat váldit oasi eurohpálaš fierpmádagain ja prošeavttain, fágalaš ja dáiddalaš ovdáneamis, lasi kultuvrralaš ja gielalaš máŋggabealatvuođas, ja eanet gehččiin ja márkaniin.