Surrogatiija

Surrogáhtaeadnivuohta lea Norggas lobiheapme. Dát lea bioteknologiijalágas ja mánáidlágas mearriduvvon.  Almmatge lea nu ahte muhtun norgalaččat geavahit surrogáhta vejolašvuođaid olgoriikkas. Vearroetáhta, NAV ja Mnbossodat (Bufetat) leat dál ožžon njuolggadusaid mo meannudit surrogatiija guoskevaš áššiid dálá lágaid ektui. Dát sihkkarastá juridihkalaš vuoigatvuođaid mánáide geat juo leat Norggas. 

Monnedonašuvdna/surrogatiija mudden Norggas

Bioteknologiijaláhka mudde veahkehuvvon sáhkkehusa eavttuid Norggas. Siepmaniid/iežas moni bidjat riegádahttieadnái lea lobálaš.  Gielddus bidjat moniid eará olbmuid rupmašii mearkkaša ahte ii leat lobálaš dahku bioteknologiijalága ektui. Surrogáhta šiehtadusat, beroškeahttá das lea go geavahuvvon monnedonašuvdna, eai leat  Norgga rievtti ektui geatnegahtti, gč. mánáidlága § 2.  

Monnedonašuvdna/surrogáhta olgoriikkas

Vaikko Norggas lea mearrideaddji láhka de lea duohtavuohta ahte muhtun norgalaččat geavahit monnedonašuvnna/surrogáhta olgoriikkas.  Juohke stáhta našunála lagat mearridit lobálašvuođa. Norgga eiseválddit, nugo olgoriikkaásahusat maid, eai oaivat mo eará riikkaid lágat doibmet dán suorggis. Jos olbmot geat ásset Norggas geavahit monnedonašuvnna/surrogáhta riikkain gos lea lobiheapme, de Norgga eiseválddit eaktudit ahte dáhpáhuvvá daid lágaid vuođul mat gullet dan riikii gos dát čađahuvvo.

Áhččivuođa ja eadnivuođa mearrideamis ja adopšuvdna ohcamuš go monnedonašuvdna/surrogatiija lea čađahuvvon.

Eai gávdno makkárge sierra regelat movt mearridit eadnivuođa ja áhččivuođa ja adopšuvnna ohcamuša maŋŋil monnedonašuvnna/surrogáhta. Oppalaš njuolggadusat gustojit. Dát mearkkaša ahte son gii riegádahttá máná lea máná eadni, ja ahte áhččivuohta mearriduvvo mánáidlága vuođul. Son gii háliida šaddat máná juridihkalaš váhnemin ferte ohcat adopteret. Álbmotregistereiseválddi bargu lea fuolahit váhnenovddasvástádusa registrerema. Váhnenovddasvástádusa sáhttá registreret álbmotregistarii jos áhččivuohta/eadnivuohta lea čielggas Norgga lágaid ektui. Lea dehálaš diehtit ahte áhččivuođa mieđiheapmi dahje rievdadus, dahje dohkkeheapmi, ii mearkkaš ahte váhnenovddasvástádus mearriduvvo automáhtalaččat. Dákkár oktavuođain ferte váhnenovddasvástádus mearriduvvot šiehtadusa bokte, ja váhnemat fertejit ieža gulahallat álbmotregisttareiseválddiin registrerema birra. Don sáhtát ieš lohkat departemeantta reives Vearroetáhtii, NAV:ii, Mnbossodahkii gustovaš lágaid birra das mo váhnenvuođa mearridit go surrogáhtaeadni lea riegádahttán máná olgoriikkas. Norgga eiseválddit eai sáhte ovdalgihtii  mearridit eadnivuođa/áhččivuođa dahje addit lobi adopteret máná maid surrogáhtaeadni lea riegádahttán olgoriikkas.  Dan dihte ii juolluduvvo geatnegahtti lohpádus ahte son gii monnedonašuvnna/surrogáhta šiehtadusa dahká galgá oažžut máná Norgii.     

Áššit mat leat boastut registrerejuvvon Álbmotregistaris

Álbmotregistara registreren ii leat riekteásaheaddji dahku ja mearkkaša de ahte das eai mearriduvvo juridihkalaš čanastagat mánnái. Gažaldat gii lea máná áhčči ja eadni lea mearrideaddji olu riekteáššiin. Dan dihte lea dehálaš nu árrat go vejolaš čielggadit máná juridihkalaš váhnemiid easttadit eahpečielggasvuođa ja riidduid maŋŋil eallimis, ovdamearkka dihte ovttaseallin loahpaheami ja jápminsivaid geažil.

Vearrodirektoráhtta lea gávnnahan ahte muhtun áššiin lea eadnivuohta ja áhččivuohta registrerejuvvon boastut álbmotregistaris. Divvun áššit leat dál bissehuvvon dassá go mánná lea juridihkalaččat sihkkarastojuvvon váhnenvuođa mearrideami bokte.  Bearrašat ávžžuhuvvojit mieldeváikkuhit ja sihkkarastigoahtit máná juridihkalaččat nu johtilit go vejolaš. 

Veahkehan dihtii váhnemiid buoremus lági mielde, de lea Mnbossodaga nuortaossodat váldán erenoamáš ovddasvástádusa oaivadit daid bearrašiid geat eahpidit mo ovddidit ášši ja geainna sii galget váldit oktavuođa. Ossodagat áigot vuoruhit dáid áššiid. Mánnábealleadopšuvdna áššit meannuduvvojit Mnbossodagas almmá gielddalaš mánáidsuodjalusa gieđahallama. Departemeantta reive ossodagaide čilge eanet mo boastut registrerejuvvon áššit galget meannuduvvot.

Departemeanta áigu láhčit dili gaskaboddosaš čovdosiidda mat suddjejit daid mánáid geat juo leat Norggas ja eaige leat rievttálaččat sihkkarastojuvvon.  Dákkár gaskaboddosašortnet sisttisdoallá iešguđetlágan doaibmabijuid, ja muhtumat gáibidit láhkavuođušteami.  Láhkavuođuštuvvon ortnet sáhttá meannuduvvot áramus jagi 2012 Stuoradikkis. Departemeanta áigu viežžat dieđuid dađistaga go bohtosat ilbmet meannuduvvon áššiin.

Čielggadit dárbbu rievdadit lágaid

Departemeanta lea dál čielggadeamen dárbbu rievdadit lágaid mat guoskkahit surrogáhta áššiid, ja dát gullá BLD ovddasvástádussuorgái.  Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeantta ovddasvástádussuorgái gullá fas mearridit lobiid geavahit monnedonašuvnna/surrogáhta Norggas.